Blog over hamsters

Dit artikel van de website Wetenschap24, door Arnout Jaspers (Wetenschapsredactie NPO), is zeer interessant!

Aangeboren, maar niet geërfd

Verrassend veel genetische afwijkingen zijn vers.

Kinderen die zwaar geestelijk gehandicapt geboren worden, hebben hun genetische afwijkingen vaak niet geërfd van hun ouders.

Voor veel aangeboren afwijkingen is inmiddels bekend welk gen-defect hiervoor verantwoordelijk is. Toch komen nog steeds veel kinderen ter wereld met zware geestelijke handicaps zonder dat de oorzaak gevonden wordt. Een internationaal onderzoek, onder meer door genetici van de Radboud universiteit in Nijmegen en de universiteit van Maastricht brengt nu nieuwe genen in beeld die hierbij betrokken zijn. Een verrassend groot gedeelte van de afwijkingen blijkt bovendien niet geërfd van de ouders, maar betreft verse mutaties in het DNA.

Het onderzoek betrof een selecte groep: 50 ernstig geestelijk gehandicapte kinderen bij wie de handicap niet aan één van de bekende gen-defecten te wijten was. Van deze kinderen en hun gezonde ouders werd het complete genoom afgelezen. Tien jaar geleden zou dat nog onhaalbaar gewest zijn, qua kosten en tijd, maar tegenwoordig kan dat.
De vergelijking onthulde per genoom liefst 4,4 miljoen SNV’s (single nucleotide variations, verschillen op overeenkomstige plaatsen in het genoom die maar 1 ‘letter’ lang zijn) en 276 CNV’s (copy number variations, langere fragmenten DNA die dubbel of nog vaker voorkomen) . Lang niet al die verschillen hebben gevolgen voor het kind, omdat een groot deel van het DNA in het genoom geen functie heeft (althans, voor zover nu bekend). Een groot deel (97%) van de SNV’s die wel invloed hebben, waren al bekend uit ander onderzoek.

Niettemin identificeerde het team met een hoge graad van waarschijnlijkheid 82 nieuwe SNV’s die een relatie hebben met een geestelijke handicap. Ook konden ze afleiden, dat meer dan de helft van genetische afwijkingen bij deze groep kinderen nieuw was, in de zin dat de ouders er geen drager van zijn: de mutatie komt niet in hun lichaamscellen voor. De nieuwe mutaties zouden kunnen zijn ontstaan bij de celdelingen in de ouders die nodig zijn om eicellen of sperma te produceren, of tijdens de ontwikkeling van de bevruchte eicel tot een embryo.

Dit laat zien, dat zelfs het feit dat de ouders geen drager zijn van mutaties die geestelijke handicaps veroorzaken, geen garantie is om een gezond kind te krijgen.

Genome sequencing identifies major causes of severe intellectual disability, Joris Veltman e.a., Nature 5 juni 2014