Algemene informatie    Russische dwerghamster    Campbelli dwerghamster    Roborovski dwerghamster    Chinese dwerghamster    Syrische hamster    Andere soorten    Hybriden    Keuringen
 Algemene informatie    Russische dwerghamster    Campbelli dwerghamster    Roborovski dwerghamster    Chinese dwerghamster    Syrische hamster    Andere soorten    Hybriden    Keuringen

Blog over hamsters

Klik hier voor het blog menu
Inteeltcoëfficiënt berekenen, alternatieve berekening met de hand 
zondag, 1 november, 2020, 12:19 pm - Andere zaken
door Martin Braak
Als je ZooEasy als stamboomregistratiesysteem (mooi scrable woord!) gebruikt, dan wordt de inteeltcoëfficiënt voor je berekend. En dan ga je maar vanuit dat de software dit goed berekend. Maar software kan dit alleen maar berekenen als ze voldoende informatie hebben over de voorouders. En als je een stamboom van een hamster invoert met drie generaties, dan gaat ZooEasy daarmee rekenen. En dat moet je in je achterhoofd houden.

Wat is inteeltcoëfficiënt?

In mijn eigen woorden zeg ik: het is het percentage verwantschap. Eigenlijk de kans dat genen van gemeenschappelijke voorouders bij elkaar komen.

Hoe lager het inteeltcoëfficiënt is, hoe beter dit is. Hoe hoger het getal, hoe groter de kans aanwezig is dat recessieve genen bij elkaar komen. Hoe groter het inteeltcoëfficiënt is, hoe meer gemeenschappelijke genen aanwezig kan zijn, hoe lager de diversiteit is.

Wat is acceptabel?

Even voor de mensen die Google gebruiken, dit is per diersoort verschillend en afhankelijk van wat aan problemen voorkomen. Bij hamsters is het gelukkig zijn dat het om knaagdieren gaat die van nature weinig genetische defecten kennen en van nature veel voorplanten. Van een kleine populatie moeten in de natuur naar een grote populatie kunnen.

Bij hamsters is het ook nog eens heel persoonlijk wat je acceptabel vindt.

Algemeen geldt:

> 25% is incest
12,5% < en < 25% is nauwe inteelt
5% < en < 12,5% is matige inteelt
< 5% is geringe inteelt

Outcross

Maar doe na een hoge inteeltcoëfficiënt resultaat een outcross. Dit betekent dat je een kruising maakt met geheel onverwant exemplaar. Daardoor is de kans dat de volgende generatie genen bij elkaar komen minimaal.

Mag je twee hamsters met een hoge inteeltcoëfficiënt onderling kruisen?

Als je deze vraag stelt, begrijp je het eigenlijk niet. Want het gaat niet om de uitkomsten van de voorouders, maar om de uitkomst van de hamster. Hoge uitkomst van het inteeltcoëfficiënt van de voorouders zegt alleen iets over hunzelf, tenzij het om gemeenschappelijke voorouders gaat. Maar dan nog moet je alleen naar de uitkomst van de hamster kijken.

Of wel hoge IC x hoge IC zonder gemeenschappelijke voorouders = 0% IC.

Standaard uitkomsten

Ouder x Kind => 25 %
Broer x Zus => 25 %
Halfbroer x Halfzus => 12,5 %
Ouder x Kleinkind => 12,5 %
Neef x Nicht = 6,25 %
Zoon x Kleindochter = 6,25 %
Kleinzoon x Kleindochter = 3,13 %
Achterneef x Achternicht => 1,56 %

Inteeltcoëfficiënt berekenen

FX = SOM VAN [(½^(n1+n2+1)) * (1+FA)]

Daarbij is:
FX = inteeltcoëfficiënt van individu x
n1 =aantal generaties van ouder 1 van x tot aan gemeenschappelijke ouder
n2 =aantal generaties van ouder 2 van x tot aan gemeenschappelijke ouder
FA =inteeltcoëfficiënt van de gemeenschappelijke ouder

En de meesten van ons zullen nu denken: daar snap ik helemaal niets van! Het is 1/2 tot de macht hoe groot de afstand is vermenigvuldigd met het inteeltcoëfficiënt van gemeenschappelijk ouderdier.

Simpel berekenen

Wat je beste kunt doen is de stamboom voor je neerleggen. En bij de verste familieleden beginnen met het noteren van hoeveel procent zij gemeenschappelijke genen hebben t.o.v. de partners kant. En dan terug rekenen naar de hamster waar het om gaat. Je berekent feitelijk hoeveel procent gemeenschappelijk DNA aanwezig is. Links in het voorbeeld gaat het om eenzelfde ouderdier. De generatie erop bekijk je van elkaar hoeveel gemeenschappelijk DNA aanwezig is. Moeder krijgt 50% van DNA van Opa1. T.o.v. vader hebben zij 25% gemeenschappelijk DNA.

Voorbeelden

Foto behorend bij blog

Foto behorend bij blog

Wat als dit niet wilt berekenen

Om zo min mogelijk risico te lopen, zorg dan ervoor dat de ouders, voorouders en daarvoor (dus drie generaties) geen gemeenschappelijke voorouders aanwezig zijn in de zin van zelfde ouderdieren, broer of zus. Stel dat in de vierde generatie eenzelfde ouder zit, dan bedraag het inteeltcoëfficiënt maar 1,56%.

Grafisch weergave van gemeenschappelijk voorouder en het inteeltcoëfficiënt:

Foto behorend bij blog

Bron plaatje: Paul A.M. van Dongen, inteelt, uitteelt en incent. Onder staat de uitkomst F inteeltcoëfficiënt.
Moeder met jongen: hoe de kooi schoon maken? Mag ik de kooi schoon maken? 
zondag, 25 oktober, 2020, 6:23 pm - Dwerghamsters
door Martin Braak
De vraag of je een moederhamster met jongen de kooi mag schoonmaken en vanaf welk leeftijd dit mag, wordt zo nu en dan gesteld. En natuurlijk is het afhankelijk van de soort dwerghamster. M.b.t. dwerghamsters houd ik altijd de volgende regel aan: ik maak niet de complete kooi schoon tot dat de jongen bij de moederhamster weg gaan.

In mijn begin jaren heb ik het wel eens gedaan en ook daarmee op mijn bek gegaan. Wat bij mij gebeurde is dat de dwerghamster de jongen ging verstoten. Vooral als de jongen de ogen open hadden. Of dat de moederhamster in stress raakte en bezig bleef met het maken van een nieuwe nest.

Ook al is de kooi vies, ik laat het zo. Tenzij het echt niet anders kan. Dan haal ik de moederhamster eruit, graaf de helft van de kooi af. Dit is het deel waar de nest niet bevindt. Daar leg ik de nieuwe bodembedekking neer. Tevens leg ik daar nieuw voer neer. En dan zet ik de moederhamster terug.

Meestal gaat dit goed en gaat ze na het eten weer op haar nest liggen c.q. gaan de jongen niet kris kras door de kooi lopen maar komen ze allemaal terug naar het nest. Zelden is het dat de moederhamster gestrest wordt. Als dat gebeurd, geef ik altijd een velletje wc papier. Ze gaat dan over tot het versnipperen van dit papier en het te gebruiken als nestmateriaal. Waarna ze weer terug gaat liggen op haar nest.

Foto behorend bij blog
Grijze Campbelli dwerghamster, genetisch niet op de c-locus 
woensdag, 23 september, 2020, 7:00 am - Campbelli
door Martin Braak
Soms heb je een vraag nodig om iets te doen. En zo vroeg iemand laatst: ga jij nog een keer een kleurengenerator voor de Campbelli dwerghamster bouwen? Het is alweer 10 jaar geleden dat ik die voor de Russische dwerghamster gemaakt heb. En ik kan mij nog herinneren dat ik de eerste versie verwijderd heb. Omdat ik er niet uitkwam. En ik laat dingen niet los, ik knok altijd verder. En een jaar later heb ik een script geschreven die wel werkte. Tenzij!, want als er teveel combinaties waren, duurde het te lang. En dan kreeg de gebruiker een witte pagina zijnde niet gevonden, niet geladen. In 2015 heb ik dit opgelost. Want bij de Tamme rat had ik hem ook gebouwd en daar zijn nog veel meer combinaties. En dat heb ik op een moment opgelost dat ik de griep had. En in al die jaren heb ik diverse emails hierover gekregen hoe ik dit geflikt heb. Ik ben niet de enige die tegen het probleem aanloop dat er te veel combinaties zijn.

Maar ik zal nogmaals een tip geven: een schaakprogramma gaat echt niet alle mogelijke zetten door. Hij neemt een schema door met de meest gebruikelijke zetten. En als mens weet je dat wanneer het een albino is. Het een witte albino is en blijft ongeacht wat je aan kleurmutaties toevoegt. En een script moet je niet alle mogelijke oplossingen doorrekenen. Maar aan de hand van de kleurgenen beredeneren wat de kleur is.

En zo stond ik vandaag stil of de Grijze mutatie bij de Campbelli dwerghamster toevallig niet op de c-locus ligt. Want dat zie je bij andere diersoorten wel eens namelijk. Zoals de kleurmuis. Een simpel vraag die ik stelde kon Mark Hissink beantwoorden. Is er ooit een albino uit een grijs exemplaar gefokt? Antwoord: ja, zovaak.

Foto behorend bij blog

Als het op dezelfde locus zou liggen als albino, dan had dit niet gekund. Want dan kan een grijs exemplaar niet voor het albino gen dragen. Immers, Grijs is recessief en daarvoor heb je twee genen nodig. En als een grijze exemplaar op de c-locus beide posities in bezit heeft, kan daar geen c-gen liggen. En daarom zou dan uit een Grijs x Albino combinatie nooit Albino gefokt kunnen worden. Het antwoord van Mark geeft dus aan dat het op een aparte locus ligt. Veelal wordt de kleurcode dg voor gebruikt. En dat is niet wetenschappelijk onderbouwt. We moeten in de toekomst eens kijken of het inderdaad Dark Grey is qua mutatie. Of meer vergelijkbaar is met Zilvergrijs zoals die bij de Syrische hamster voorkomt. De kleurnuances zijn zeer klein. Maar ze zijn er.
Joep Vrijhof, laten we deze legende niet vergeten 
zondag, 20 september, 2020, 3:16 pm - Persoonlijk
door Martin Braak
Foto behorend bij blog
Zaterdag werd op Facebook bekend gemaakt dat op zaterdag 12 september 2020 Joep Vrijhof overleden is. Joep was bekend in de hamsterwereld als de hybride specialist en fokker. Maar had ook altijd de nieuwste kleurmutaties en wist inhoudelijk ontzettend veel over mutaties. Ook al vertelde hij dat in zijn eigen woorden en uitingen. Hij stond aan de basis van diverse kleurslagen en mutaties. Denk aan de zilvergrijze Campbelli dwerghamster en de driekleur Syrische hamster. Hij had niet alleen hybriden, maar ook zuivere lijnen waar hij ontzettend trots op was.

Ik ken Joep al meer dan 25 jaar en ontmoette hem op één van de eerste Knagersfestijn. Peter en ik waren daar en lieten Joep onze creatie zien: de bonte Russische dwerghamster. Joep, zoals hij altijd enthousiast was, ging helemaal te keer. Het is jullie gelukt!, hoe dan? Joep was toen al bezig met hybride dwerghamsters en meer richting de Campbelli achtigen. Hij noemde deze variant later Rusbelli's.

Joep was bijzonder. We zullen altijd zeggen: Joep was Joep. Hij had een hart voor de NMC, de Nederlandse Muizenfokkers Club, dat nu NKV heet. Ook in de tijd van Rodent was Joep betrokken. Ik kan me nog herinneren dat we een tafel voor Rodent hadden in Hasselt. Joep wilde graag de clubs zo groot mogelijk zien en had zelfs visie hoe dit tot stand moest komen. Op vele evenementen en clubdagen was Joep aanwezig. Elke hobbyfokker kon zo dieren van hem krijgen. Het maakte hem niet uit wie het was. En Joep lukte het om de Mandarijn Campbelli dwerghamster variant te laten erkennen.

Zijn schrijfwijze was bijzonder. Laat staan zijn mailadres in het verleden dat kutte000@wxs punt nl was. Zo mailde hij "ik heb de tsjechische gele zwartoogrusXeigen, jongen allemaal blauw, eerste nest van de blauwe zitten geelzwartogen bij, ook heb ik een geelzwartoog in 'mandarijnkleur', mutatie uit singapore is nog jong, ik heb veel zwarte rusbelli`s de truc is om het zwarte gen met de geelzwartogen te mixen, dan krijg je toverkleuren probleem is dat de self 1-kleurig zonder aalstreep slecht fokt". Dit was een zinnetje uit 2004 en later ontdekten we meer over deze mutaties en mailden we geregeld hierover. Onze gesprekken ging vaak over mutaties en hybriden.

Joep was ook een raadgever. Ook in moeilijke tijden. Een paar zinnen, raak en waar. Joep zal ik dan ook missen en er zal geen Exoknaag zijn waar ik ben dat ik niet aan hem zal denken.

We zullen over tiental jaar nog over Joep hebben. Een legende en we zullen hem enorm missen.

Foto behorend bij blog
Het is hybride, het gaat om een hybride Russische dwerghamster 
zondag, 13 september, 2020, 9:22 pm - Dwerghamsters
door Martin Braak
Op Facebook wordt wel eens foto's geplaatst met de vraag wat voor soort hamster heb ik en/of wat voor kleur is mijn dwerghamster. Wat mij opvalt is dat bij de Geel-wildkleur roodoog en de Geel bluefawn vaak geschreven wordt het is een hybride Russische dwerghamster. Door deze kleur kan je dat inderdaad zien en weten. Soms wordt er geschreven dat het geen Russische dwerghamster is, maar een hybride. En het lijkt dat hybride als een aparte soort wordt neergezet wat natuurlijk niet klopt.

Als iemand een foto plaats van een Blauw-wildkleur Russische dwerghamster, dan wordt er niet geschreven dat is een hybride want hij komt uit de dierenwinkel. Of je weet de achtergrond niet en het kan om een hybride gaan. Dat komt omdat de hamster eruit ziet als een zuiversoort. Maar dat hoeft niet zo te zijn.

Campbelli's kunnen ook hybride zijn. En door doelbewust Mandarijn Campbelli dwerghamsters te fokken wordt de populatie langzamer ook meer hybride. We schrijven bij de meeste Campbelli dwerghamsters niet of het om hybride gaat. Omdat iedereen uitgaat dat het om zuiver exemplaren gaat. Wat natuurlijk onzin is. Diverse kleurmutaties komt van oorsprong waar helemaal niet met stambomen gefokt werd. En achtergrond onbekend is. En daarnaast zijn er kleurmutaties terug ontdekt in vermoedelijk hybride lijnen. Grijze Campbelli dwerghamster is weer tot herleven gekomen omdat ze bij Joep Vrijhof weer eruit rolde. Was dat in zuivere lijnen? Of is het terug gekruist met zuivere exemplaren. Dat laatste vermoed ik. Zie ook foto's die ik toen gemaakt heb van de eerste exemplaren. En ik heb toen ook Grijs zelf gefokt en bij deze exemplaren kon ik het zien dat het hybride was + resultaat bij inteelt. Maar het is veel minder erg dan Geel-wildkleur Rus. Want dit is een exemplaar daarvan weet je dat er twee chromosomen aanwezig zijn met daarop genen afkomstig van Campbelli dwerghamsters. En in mijn ogen zijn de Grijze Campbelli dwerghamster veel generaties terug gekruist op zuivere exemplaren. En genen rondom het gen Grijs zijn Campbelli genen. Door recombinatie van chromosomen zijn die genen bij elkaar gebleven.

Maar hybride is geen aparte soort. Eigenlijk zouden ze moeten schrijven: het is een Russische dwerghamster met een hybride kleur. De Geel roodoog is zo Rus dat alles aan hem Rus is. Alleen de kleur niet. Gezondheid idem, ze zijn even gezond. Het is wel zo als je alleen maar Geel-wildkleur roodoog onderling kruist je op den duur eigenschappen ziet die niet mooi zijn. Dat zijn uiterlijke kenmerken zoals te lange oren, te lange staart en oogpunten omdat de ogen te diep liggen. Maar dat geldt voor alle hybride dwerghamsters. Als je die niet met zuivere exemplaren terug kruist en alleen onderling blijft kruisen met hybride dwerghamsters, dan verbetert niets in de populatie en zie je hybride kenmerken terug komen.

Maar eens hybride altijd hybride, alle nageslacht van een hybride dwerghamster is tevens hybride. Maar dat merk je in de praktijk niet heel veel van als je er niet op selecteert. Dan verdwijnen de eigenschappen. Maar blijft niet alleen hybride x hybride fokken, je hebt zuivere exemplaren nodig. Maar bij doelbewust hybride fok wordt op kenmerken van ander soort geselecteerd. En dat is bijvoorbeeld de kleur. Maar kan ook de type vacht zijn omdat je smaak is die niet bij de diersoort past. Zo zie je bepaalde fokkers een type vacht bij de Campbelli dwerghamster selecteert die vermoedelijk afkomstig is van de Russische dwerghamster.

Maar bij niet hybride kleuren is vaak heel lastig te zien dat het om hybride gaat. Zie onderstaande foto. Deze Russische dwerghamster is met zekerheid te zeggen dat het hybride is. Het gaat om een kruising van een Russische dwerghamster met een hybride kleur gekruist met een zuiver exemplaar. En dat kan ik zeggen omdat ik een stamboom bij houd.

Foto behorend bij blog

Foto behorend bij blog

En een Russische dwerghamster waarbij beide ouders hybride zijn:

Foto behorend bij blog

Zie de buiging bij de kop c.q. de kopvorm. Tevens liggen de ogen ietsie dieper en je ziet oogpunten voor het oogje.

En beide dwerghamsters zijn trouwens familie van elkaar. De Blauw-wildkleur is zodanig dat ik als specialist niet had gezien dat het om een hybride exemplaar zou gaan. Maar als ik dit in mijn zuiver exemplaren populatie zou zetten, dan is het na een paar jaar tijd alles hybride. En krijg ik onstabiliteit in bouw en type zoals de kopvorm en moet je als fokker gaan selecteren.